Trong 2 ngày 18-19/10, Tại Vườn quốc gia Núi Chúa tỉnh Ninh Thuận đã diễn ra hội thảo quốc tế “Thúc đẩy công tác bảo tồn cheo cheo lưng bạc và Hệ sinh thái rừng khô hạn ven biển của Việt Nam”. Cheo cheo lưng bạc là một trong 6 loài cheo cheo được ghi nhận trên thế giới. Tại Việt Nam có hai loài là: cheo cheo lưng bạc (Tragulus versicolor) và cheo cheo Nam Dương (Tragulus kanchil). Trong đó, cheo cheo lưng bạc là loài thú móng guốc đặc hữu của Việt Nam. Các nghiên cứu từ năm 2019 đến 2022 đã phát hiện thêm bốn quần thể cheo cheo khác đều ở các vùng sinh thái rừng khô đất thấp. Tuy nhiên mức độ phân mảnh cao đe dọa trực tiếp đến sự sống còn và phát triển ổn định của các loài động, thực vật nguy cấp, quý hiếm trong vùng nói chung, và cheo cheo lưng bạc nói riêng.
Ông Trần Văn Tiếp, Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Núi Chúa cho biết, sau gần 3 thập kỷ vào năm 2018, bằng chứng về sự tồn tại của cheo cheo lưng bạc trong các cánh rừng tự nhiên là một trong những phát hiện quan trọng về đa dạng sinh học của Việt Nam và thế giới. Trước đó loài thú móng guốc đặc hữu này chỉ được biết đến qua các mẫu vật do các nhà tự nhiên học nước ngoài thu thập ở Khánh Hòa (các năm 1906, 1910) và Gia Lai (năm 1990).
Bẫy ảnh chụp được cheo cheo lưng bạc ngoài tự nhiên – Nguồn bẫy ảnh: IZW/re:wild
Theo các chuyên gia, việc săn bắt, bẫy động vật hoang dã và suy giảm chất lượng sinh cảnh sống hiện nay trở thành mối đe dọa lớn đối với loài cheo cheo lưng bạc. Nếu các quần thể động vật tiếp tục suy giảm, tình trạng mất cân bằng sinh thái sẽ ngày càng trầm trọng, và các giá trị dịch vụ hệ sinh thái con người đang thụ hưởng sẽ biến mất. Tuy nhiên, hiện nay loài cheo cheo lưng bạc không thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm; sách đỏ IUCN phân hạng thiếu dữ liệu (DD). Các hành vi săn bắn, buôn bán, tàng trữ, quảng cáo cheo cheo lưng bạc trái phép sẽ không đủ sức răn đe với việc bẫy bắt loài này ngoài tự nhiên. Các chương trình bảo vệ cheo cheo lưng bạc cũng thiếu căn cứ để bảo vệ các quần thể loài ngoài tự nhiên. Tại hội thảo cũng có một số ý kiến cần phải bảo tồn, nhân nuôi và tiến hành tái thả loài này khẩn cấp để tránh tình trạng tuyệt chủng loài ngoài tự nhiên.
Nhiều ý kiến tại hội thảo đề xuất đưa cheo cheo lưng bạc vào danh mục loài ưu tiên bảo vệ, kết hợp du lịch dựa vào thiên nhiên để tạo sinh kế, nguồn thu cho người dân địa phương. Các nhà bảo tồn cũng đề xuất Ban quản lý Vườn quốc gia Núi Chúa kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ người ra vào rừng, tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân bảo vệ đa dạng sinh học, động vật hoang dã…
Hội thảo còn nhằm tìm kiếm các giải pháp bền vững để bảo vệ cảnh quan rừng khô ven biển. Các chuyên gia còn chia sẻ bài học kinh nghiệm trong thực hiện mô hình sử dụng quỹ Chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES) để tăng cường tuần tra bảo vệ rừng hay thúc đẩy sự hợp tác lâu dài giữa các bên liên quan như cộng đồng địa phương, nhà khoa học, chủ rừng và các khu nghỉ dưỡng ven biển. Điều này sẽ tạo ra sự hài hòa giữa phát triển kinh tế, nâng cao sinh kế cho cộng đồng địa phương và bảo tồn đa dạng sinh học./.