Bảo Tồn Rùa Việt Nam: Những Nỗ Lực Cấp Thiết
Việt Nam tự hào đứng thứ sáu trên thế giới về mức độ đa dạng đối với các loài rùa, bao gồm cả rùa nước ngọt và rùa biển. Tuy nhiên, sự đa dạng sinh học phong phú này đang đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng, chủ yếu do nhu cầu rùa trên thị trường toàn cầu. Những loài bò sát này nằm trong số các loài động vật hoang dã được buôn bán nhiều nhất thế giới, phục vụ cho y học cổ truyền tại Trung Quốc, thị trường thú cưng và các mục đích tiêu thụ khác. Việc mất môi trường sống và các tác động từ con người đã đẩy hơn 80% trong tổng số 32 loài rùa của Việt Nam đến bờ vực tuyệt chủng.
Đáng chú ý, không có quần thể bền vững của bất kỳ loài rùa nào tại Việt Nam, nhấn mạnh tính cấp bách của các nỗ lực bảo tồn. Trung tâm Công nghệ và Bảo tồn Thiên nhiên (CTNC) đang tiên phong trong các hoạt động này, làm việc không ngừng nghỉ để bảo vệ và khôi phục quần thể rùa. Trọng tâm được đặt vào các loài rùa cực kỳ nguy cấp và loài đặc hữu, như Rùa hộp trán vàng miền Nam (Cuora picturata), Rùa hộp trán vàng miền Bắc (Cuora galbinifrons), Rùa hộp trán vàng miền Trung (Cuora bourreti), Rùa Hoàn Kiếm mang tính biểu tượng (Rafetus swinhoei), Ba Ba gai (Palea steindachneri), Rùa bốn mắt (Sacalia quadriocellata), Rùa đầu to (Platysternon megacephalum), Rùa Trung bộ (Mauremys annamensis), và nhiều loài khác.
CTNC đang tích cực tham gia dự án phục hồi loài Palea steindachneri cực kỳ nguy cấp, một loài hiếm gặp trong tự nhiên nhưng lại phổ biến trong môi trường nuôi nhốt. Bên cạnh đó, tổ chức này cũng hướng đến việc tăng cường thực thi pháp luật để bảo vệ các loài rùa quý hiếm và đặc hữu (C. picturata, M. annamensis, C. bourretii, C. galbinifrons) trong khu vực và Việt Nam. Nỗ lực này bao gồm triển khai hệ thống tuần tra SMART tại các khu vực được bảo vệ và thiết lập những khu vực bảo tồn thích hợp cho các loài quan trọng này. Đồng thời thiết lập nhóm tuần tra giám sát bảo vệ động vật hoang dã của Trung Tâm nhằm đồng hành và hỗ trợ các VQG, KBT thực hiện hoạt động bảo vệ sinh cảnh được tốt hơn.
Các sáng kiến bảo tồn áp dụng phương pháp toàn diện, kết hợp khảo sát chuyên sâu và công nghệ tiên tiến như bẫy ảnh, DNA môi trường (eDNA) và drone nhiệt. Các phương pháp truyền thống như đánh bẫy và phỏng vấn cũng được bổ sung để hỗ trợ. Đáng chú ý, CTNC đang tập trung tìm kiếm loài rùa hiếm nhất thế giới, Rafetus swinhoei, bằng việc kết hợp công nghệ hiện đại và các kỹ thuật đã được kiểm chứng theo thời gian. Đồng thời, chúng tôi cũng làm việc với các doanh nghiệp nhằm có được các nguồn tài chính phục vụ việc tái thiết lại các vùng sinh cảnh của các loài rùa ở Việt Nam, trong đó có loài Rùa Hoàn Kiếm đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng.
Những hoạt động bảo tồn này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết trong việc bảo vệ các loài rùa độc đáo của Việt Nam, ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng và đóng góp vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học toàn cầu. Dù thách thức rất lớn, nhưng với nỗ lực bền bỉ và sự hợp tác chiến lược, vẫn có hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn cho các loài rùa ở Việt Nam.
CTNC mong muốn có được sự đồng hành của các nhà tài trợ và những cá nhân ủng hộ trung tâm trong sứ mệnh bảo vệ các loài quý hiếm này.
Hình ảnh
Hình 1: Số lượng lớn Rùa hộp trán vàng miền Bắc Cuora galbinifrons quý hiếm bị tịch thu do buôn bán động vật hoang dã trái phép tại Việt Nam
Hình 2: Dễ dàng nhìn thấy C.galbinifrons trong nhà thợ săn địa phương đang chờ bán đi cho nhà buôn
Hình 3: Một chú Rùa hộp trán vàng miền Trung Cuora bourreti bị mắc bẫy ở miền Trung Việt Nam. Hàng triệu bẫy bẫy đang được đặt trong rừng đe dọa trực tiếp đến loài rùa đất. Ảnh: Lê Văn Hưởng
Hình 4: Một con Rùa Cuora bourreti bị mắc bẫy ở miền Trung Việt Nam. Hàng triệu bẫy bẫy đang được đặt trong rừng đe dọa trực tiếp đến loài rùa đất. Ảnh: Lê Văn Hưởng
Hình 5: C. bourreti được bán tại nhà buôn địa phương ở miền Trung Việt Nam
Hình 6: Một con Geoemyda spengleri tại nơi trú ẩn tự nhiên của nó ở Vườn quốc gia Tam Đảo
Hình 7: Một loài đầu to được quan sát tại chỗ ở Bắc Trung Bộ Việt Nam
Hình 8: Một bức ảnh buồn về một con rùa đầu to trong bình rượu mà người Việt Nam địa phương tin rằng uống loại rượu này sẽ giúp duy trì sức khỏe
Hình 9: Một con Sacalia non được quan sát thấy trong ngôi nhà địa phương để làm thú cưng
Hình 10: Hai bức ảnh cuối cùng là các cá thể ba ba gai Palea steindachneri được quan sát thấy ở trang trại địa phương. Loài này rất thích hợp để nuôi nhốt, nhưng cho đến nay chỉ có một loài được ghi nhận ở phạm vi bản địa của chúng trong tự nhiên